Хүмүүсийн олонх нь даваа гараг бүрийг стресс, ядаргаа, санаа зовнилтой угтдаг. Шинжлэх ухааны шинэ судалгаа ч энэ өдрийг эрүүл мэндэд ноцтой хор хөнөөлтэй байж болохыг илтгэжээ.
Судалгаа: Даваа гарагийн стресс бодитой нөлөө үзүүлдэг
Английн өндөр настнуудын дунд явуулсан өргөн хүрээний судалгаагаар, даваа гарагт мэдрэгддэг түгшүүр нь биеийн физиологид хүчтэй нөлөөлдөг болохыг нотолжээ. Судалгаанд оролцогчдын дунд даваа гарагт тогтмол сэтгэл түгшдэг гэж хариулсан хүмүүсийн кортизолын (стрессийн гормон) түвшин судалгаанаас хойш хоёр сарын дараа ч өндөр хэвээр байсан байна. Эдгээр хүмүүсийн кортизолын түвшин долоо хоногийн бусад өдрүүдэд сэтгэл түгшдэг хүмүүстэй харьцуулахад мэдэгдэхүйц өндөр байв. Тэд ажил эрхэлдэг эсэх, тэтгэвэрт гарсан эсэх нь уг үр дүнд нөлөөлөөгүй аж.
Судалгааг Хонконгийн их сургуулийн социологич Тарани Чандола удирдаж, 50-иас дээш насны 3500 орчим хүний мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийжээ. Судалгаанд оролцогчдоос ням гаригт хэр зэрэг сэтгэл түгшсэн, тухайн өдөр хэрхэн өнгөрсөн талаар тодруулсан байна.
Үснээс илрэх стресс
Хүний үс нь биеийн гормоны өөрчлөлтийн түүхийг хадгалдаг тул судлаачид кортизолын хуримтлалыг хэмжих зорилгоор оролцогчдоос үсний дээж авсан байна. Дунджаар сар бүр 1 см ургадаг үс нь тухайн хугацаанд хуримтлагдсан стрессийн хэмжээг харуулдаг.
Судалгааны үр дүнд:
- Даваа гарагт тогтмол түгшүүр мэдэрдэг хүмүүсийн үсний кортизолын хэмжээ бусадтай харьцуулахад 23%-иар илүү байжээ.
- Нас, хүйс, үс будах эсвэл эмийн хэрэглээг харгалзан үзсэн ч үр дүн нь хэвээр үлдсэн байна.
- Архаг стресс нь зүрх судасны тогтолцоонд ноцтой хохирол учруулж болзошгүйг судлаачид онцолжээ.
Профессор Тарани Чандола “Даваа гараг нь соёлын ‘стресс өдөөх’ хүчин зүйл болсон. Зарим ахмад хүмүүсийн хувьд шинэ долоо хоног эхлэх нь удаан хугацааны биологийн урвал үүсгэдэг. Энэ нь ажилтай холбоотой бус, харин ажлын дараа ч даваа гарагийн стресс бидний биед хэр гүн нөлөөлдөг болохыг илтгэнэ” хэмээн хэлсэн байна.
Даваа гарагийн стресс ямар хор нөлөөтэй вэ?
Хэрэв хүн долоо хоног бүрийн эхний өдөр сэтгэл түгшүүртэй байдаг бол энэ нь архаг стресс болж хувирч, эрүүл мэндийн олон асуудлыг дагуулдаг. Үүнд:
- Цусны даралт ихсэх
- Чихрийн шижин
- Таргалалт
- Дархлааны системийн сулрал
Өмнөх судалгаанууд юу харуулдаг вэ?
- Зүрхний шигдээс даваа гарагт илүү олон тохиолддог болохыг өмнө нь тогтоожээ.
- Даваа болон мягмар гарагийн өглөөний кортизолын түвшин бусад өдрүүдээс өндөр байдаг.
- Үсний шинжилгээгээр энэ стресс хэдэн сар үргэлжилж болох нь батлагдсан.
Яавал дээр вэ? Судлаачдын зөвлөмж
Эрдэмтэд даваа гарагийн стрессийн нөлөөг багасгахын тулд дараах аргуудыг санал болгож байна:
- Тогтмол дасгал хөдөлгөөн хийх – Физик идэвх нь кортизолын түвшинг бууруулдаг.
- Эрүүл хооллолт – Дархлаа дэмжих, бие махбодын тогтолцоог тэнцвэржүүлэхэд тусалдаг.
- Сэтгэл зүйн дасгал хийх – Ухамсартай амьсгал, тайвшруулах техникүүд үр дүнтэй.
- Ням гарагийн оройг амралтын орчин болгох – Ухаалаг гар утас, зурагт, компьютерээс хол байж, бие сэтгэлээ тайвшруулах.
- Даваа гарагийн бэлтгэлээ амралтын өдрүүдэд хийх – Өглөөний яаруу сандарсан уур амьсгалаас сэргийлэх.
- Даваа гарагт хүнд ажлуудаа төлөвлөхгүй байх – Долоо хоногийн эхний өдөр илүү зөөлөн, дасан зохицох байдлаар өнгөрүүлэх.
Даваа гарагийн стресс хэт хүчтэй байвал энэ нь зөвхөн ажилтай холбоотой биш, харин амьдралын хэв маяг, ажил мэргэжил, орчны дарамттай холбоотойг илтгэж байж ч магадгүй.
