Өөхний эсийн хэмжээг удирддаг шинэ молекул илэрлээ
Техасын Их Сургуулийн Баруун Өмнөд анагаах ухааны төвийн (UT Southwestern) судлаачид өөхний эсийн (адипоцитын) хэмжээг зохицуулахад чухал үүрэгтэй адипогенин нэртэй микропротеин ямар ажлыг гүйцэтгэдгийг тогтоожээ. Тэдний үр дүн Science сэтгүүлд нийтлэгдсэн бөгөөд липид буюу өөх тос хэрхэн хадгалагддагийг хянах огт өөр түвшний шинэ механизм байж болохыг харуулсан байна. Энэ нь бодисын солилцооны олон төрөлт өвчнийг эмчлэх шинэ боломжит чиглэлийг нээж өгч байгаа юм.
Адипогенин ба сейпин: өөх хуримтлалын далд хамтрагчид
Судалгааны гол ололт нь адипогенин өөрөө дангаар биш, харин өмнө нь сайн судлагдсан сейпин гэгддэг уурагтай харилцан үйлчилж байгааг тогтоосон явдал байв. Сейпин нь өөх тос хадгалагддаг эс доторх жижиг эрхтэн — липидийн дусал үүсэхэд гол үүрэгтэй гэж мэдэгдсэн ч энэ процесс яг ямар түвшний молекул механизмаар явагддаг нь тодорхой бус хэвээр байсан.
Крио-электрон микроскопийн аргыг ашиглан хийсэн өндөр нарийвчлалтай дүрслэлээр адипогенин нь сейпиний бүтэц, тогтвортой байдлыг дэмждэг “бэхэлгээ” шиг үүрэгтэйг илрүүлжээ. Өөрөөр хэлбэл, адипогенин сейпинийг хооронд нь холбож, цогцолбор хэлбэрийг нь бат бөх болгох замаар түүний үйл ажиллагааны үр ашгийг нэмэгдүүлдэг байна.
Ингэж тогтворжсон сейпин–адипогенин цогцолбор нь өөхний эс дотор олон жижиг бус, харин цөөн тооны, харьцангуй том хэмжээтэй липидийн дусал үүсэхэд түлхэц өгдөг. Эсийн хэмжээг голчлон эдгээр том дуслын эзэлхүүн тодорхойлдог тул ийм бүтэцтэй адипоцитууд бодитоор “хавдаж”, өөхний эдийн гипертрофи буюу эсийн хэмжээ томрох үйл явцын суурь болж өгдөг аж.
Хулгана дээрх туршилт: уургийг унтраахад өөхний эс “жижгэрдэг”
Эдгээр дүгнэлтийг баталгаажуулахын тулд судалгааны баг лабораторийн хулгана дээр туршилт хийжээ. Адипогенины нийлэгжилтийг зориуд зогсоосон амьтдын өөхний эс доторх липидийн дуслууд үүрдийнхээс жижиг, олон болсон нь ажиглагдсан байна. Үүний улмаас адипоцитын нийт хэмжээ багасч, өөхний эдийн ерөнхий “багтаамж” хязгаарлагдсан байв.
Харин эсрэгээр нь адипогенины илэрхийллийг нэмэгдүүлсэн хулгануудад эсийн доторх өөхний агууламж эрс өсч, адипоцитууд томорч, өөхний нөөц эрчимтэй хэмжээгээр хуримтлагдах болжээ.
Ингэснээр адипогенин нь өөхний эсийн дээд хэмжээ, өөрөөр хэлбэл тухайн эс хэдий хэмжээний өөх тос багтаах боломжтой байх вэ гэдгийг тохируулдаг молекул түвшний зохицуулагч болох нь нотлогдсон юм.
Бодисын солилцооны өвчнийг онилсон шинэ “барьц”: эмчилгээний ирээдүй
Эрдэмтдийн үзэж байгаагаар энэхүү нээлт адипогениныг ирээдүйн эмчилгээний маш ирээдүйтэй бай зорилтот молекул болгох боломжтой. Энэ уургийн үйл ажиллагааны хүчийг нэмэх, бууруулах замаар эсийн өөх хуримтлуулах чадварыг удирдах боломж нээгдэж байна.
Ийм хяналт тогтоож чадвал:
- таргалалт,
- 2-р хэлбэрийн чихрийн шижин,
- архины бус гаралтай өөхөн элэгний өвчин,
- өөхний эдийн эрүүл тархалт алдагдсан липодистрофи зэрэг бодисын солилцоотой холбоотой өвчний үед өөхний эд хэрхэн, хаана, ямар хэмжээгээр хуримтлагдахыг нарийн зохицуулах онолын боломж гарч ирж байна.
Ингэснээр өөхний эсүүдийг бүхэлд нь устгах, эсвэл өөхийг бүрэн хаах тухай бус, харин “дээврийг нь намсгах” — эсийн дээд багтаамжийг ухаалгаар хязгаарлах замаар бодисын солилцоог тэнцвэржүүлэх, эрхтэн тогтолцооны ачааллыг бууруулах шинэ стратеги боловсруулах боломжтой болж байна.
