Монгол Улсын Засгийн газраас 2025 оны хоёрдугаар сарын 1-нээс эхлэн зөвхөн 100 хувь самнасан ноолуурыг экспортлох шийдвэр гаргасан. Энэ шинэ бодлого малчдын дунд шүүмжлэл дагуулж, ноолуурын үнэ буурсан талаар гомдол гарсаар байгаа. Гэвч холбогдох албаныхан болон салбарын мэргэжилтнүүд ноолуураа дотооддоо боловсруулан экспортод гаргах нь хэтдээ үнэ цэнийг нэмэгдүүлнэ гэж үзэж байна. Энэ талаар “Буян холдинг” компанийн захирал Б.Жаргалсайхан байр сууриа илэрхийллээ.
Тэрээр хэлэхдээ:
“Хэрэв АНУ болон Хятадын хоорондын худалдааны зөрчил удаан үргэлжилж, өндөр тарифын бодлого хэвээр үлдвэл, Хятадад ноолууран бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх нь ашиггүй болно. Харин энэ нь Монгол Улсад шинэ боломж нээж, дэлхийн ноолуурын томоохон үйлдвэрүүд манай улсыг чиглэх магадлал өндөр. Гэхдээ энэ боломжийг ашиглахад хамгийн том саад бол манай залуучуудын хүмүүжил, сахилга бат, хөдөлмөрийн соёл юм” гэв.
Б.Жаргалсайхан мөн “Засгийн газар 34 жилийн турш үндэсний аж үйлдвэрийн бодлогыг шат дараатай хэрэгжүүлсний үр дүнд самнасан ноолуурын экспортын бодлого руу шилжиж байгаа. Гэвч энэхүү шийдвэрийг буруугаар тайлбарлаж, малчдын дунд үл ойлголцол үүсгэх оролдлого хийж байгаа этгээдүүд бий. Тэдний ард Хятадын ченжүүд байж болзошгүй” хэмээн анхааруулав.
Түүний хэлснээр, ноолуурын зах зээлд үнэлэмжийг одоо дотоодын үйлдвэрүүд тогтоодог бөгөөд Дорнод, Сүхбаатар, Хэнтий зэрэг зүүн аймгуудад нарийн ширхэгтэй ноолуур өндөр гарцтай тул эрэлт өндөр байна. Энэ бүс нутгийн ноолуурыг аль хэдийн дотоодын үйлдвэрүүд худалдан аваад дуусчээ.
Зүүн болон баруун бүсийн ялгаа:
- Зүүн аймгууд:
- Нарийн, урт ширхэгтэй ноолуур
- Гарц өндөр (дунджаар 60%)
- Цаг агаар дулаан тул ямааг эрт самнадаг
- Баруун аймгууд:
- Сэрүүн уур амьсгалтай тул ямааг хожуу самнадаг
- Ширхэг бүдүүн, гарц багатай
- Хар ямааг үржүүлдэг, энэ нь “кашкор” нэртэй бүдүүн ширхэгт ноолуур гаргадаг
- Хар ямааны ноолуурын гарц ~1 кг, монгол ямааных ~250 гр
- “Кашкор” дунджаар 70-80 мянган төгрөгийн үнэтэй байдаг
Тэрээр мөн “Ноолуурын үнэ зах зээл дээрх эрэлт хэрэгцээнээс шууд хамаардаг. Иймд Засгийн газар бодлогоо тууштай барьж, аж үйлдвэрийн бодлого руу чиглэсэн дэмжлэгийг илүү хүчтэй хэрэгжүүлэх ёстой. Ирэх он жилүүдийг аж үйлдвэржилтийн үе болгон зарлаж, экспортын чиг баримжаатай үйлдвэрүүдийг дэмжих, дотоодын хүнсний үйлдвэрлэлийг бүрэн дэмжих тогтолцоо руу яаралтай шилжих шаардлагатай” гэв.
