Эрдэмтэд хүний нүдний боломжгүй гэж тооцогддог зарим өнгийг илрүүлснээр бидний өнгөний ойлголтыг тэлж байна. Ийм өнгийг “хориотой” гэж нэрлэх нь бий. Учир нь тэдгээр нь нүдний торлог бүрхэвч дээр нэгэн зэрэг идэвхждэггүй боргоцой хэмээх мэдрэгч эсүүдийн хослолоос бий болдог. Энэ нь үлгэр мэт санагдах авч физик, мэдрэл судлалын шинжлэх ухаан баталдаг: хүний алсын хараа тодорхой хязгаартай.
Хүний нүд гурван төрлийн фоторецепторын ачаар өнгийг ялгадаг. Тэд улаан, ногоон, цэнхэр өнгийн долгионы тодорхой хүрээнд мэдрэмжтэй. Эдгээрээс хослуулан бид өдөр тутмын танил бүх сүүдрийг хардаг. Гэхдээ зарим хослолыг харааны систем боловсруулах боломжгүй. Жишээлбэл, улаан-ногоон эсвэл цэнхэр-шар өнгийг нүд нэгэн зэрэг ялгаж чадахгүй, учир нь тухайн рецепторууд байгаль дээр хоорондоо өрсөлдөнө.
Туршилтаар эрдэмтэд хүний тархинд эсрэг тэсрэг дохио нэгэн зэрэг очих нөхцлийг хиймлээр бий болгожээ. Түүнийг туршсан хүмүүс өмнө нь хэзээ ч мэдэрч байгаагүй, үгээр тайлбарлахад бэрх шинэ өнгийг харсан гэж хэлсэн байна. Энэ нь өнгө бол зөвхөн гэрлийн долгион бус, харин хүний мэдрэлийн системийн хязгаарлалтаас хамааралтай ойлголт болохыг харуулна.
Мөн бидний өдөр тутамд бодит мэт харагддаг өнгө ч өөрөө хуурмаг байж болно. Яагаад гэвэл өнгө бол гэрлийн спектрийн шууд тусгал бус, харин тархи нүднээс ирж буй дохиог хэрхэн тайлбарлаж байгаагаас шалтгаална. Өөрөөр хэлбэл, өнгө нь бодит байдлын нэг хэсэг бус, харин хүний ухамсрын бүтээл юм.
Ийм нээлт нь зөвхөн хүний харааны хязгаарыг шинээр тодорхойлоод зогсохгүй ирээдүйн технологид шинэ боломжийг нээж өгч байна. Жишээлбэл, ер бусын өнгийг гаргах чадвартай дэлгэц, хүний ойлголтын хүрээг тэлэх виртуал бодит байдлын системүүд хөгжих боломжтой. Ирээдүйд бид өнөөдөр боломжгүй мэт харагдаж буй өнгийг нүдээрээ харж мэдрэх ч цаг ирж магадгүй.
