Монгол Улсын хүн ам 2030 онд 4 сая, 2050 онд 5 саяд хүрнэ гэсэн урьдчилсан прогноз байсан ч хүн амын өсөлт саарч, энэ процесс нь эрт эхэлсэн байна. Хүн ам зүйч, судлаач А.Амарбал энэ талаар ярилцлаа.
Хүн амын өсөлт саарсан шалтгаан
А.Амарбал эмэгтэйчүүдийн анхны төрөлтийн нас хойшилж, айл өрхүүдийн эхний хүүхэд 30 гарч төрдөг байгаагаас олон хүүхэд төрүүлэх магадлал буурч байгаа гэж тайлбарлав. Социализмын үед 5-аас дээш хүүхэдтэй айл өрхүүд олон байсан ч одоо 3-4 хүүхэдтэй айл өрх цөөн байна. Одоогийн байдлаар 3 болон түүнээс дээш хүүхэдтэй өрхийн тоо 168 мянга, түүний 48 мянга нь 4-өөс дээш хүүхэдтэй.
Хүн амын өсөлт зогсох эрсдэл
А.Амарбал, Монгол улсын хүн амын өсөлт удааширч байгааг хүлээн зөвшөөрч, Европын орнуудад өсөлт зогсч, эргээд сэргэх боломжгүй гэж үздэгтэй санал нийлэхээ илэрхийллээ. Судалгааны хүрээнд Монгол улсын хүн амын өсөлтөд мөнгө хөшүүрэг болох нь хүнд нөлөөлж буйг хэлсэн.
Хүүхдийн мөнгөний нөлөө
Хүүхдийн мөнгөний үр нөлөөний талаар судалгаа хийгдсэн байдаг ч энэ нь эргэлзээтэй юм. 2008 оны судалгаагаар оролцогчдын 15% нь хүүхдийн мөнгө төрүүлэх шийдвэрт нөлөөлсөн гэж хариулсан боловч энэ судалгаа хуучин бөгөөд үндсэн үүрэг нь хүүхдийн амьдралын чанарыг сайжруулахад оршиж байв.
Хүн амын өсөлтийг дэмжих бодлого
А.Амарбал Монголчуудын 3-4 хүүхэдтэй айл өрхийг дэмжих явдал чухал гэж үздэг. Хүүхдийн мөнгөний оронд орон сууцны дэмжлэг, боловсролын дэмжлэг үзүүлэх нь үр дүнтэй байх болно. Хүүхэд хамгааллын хууль эрх зүйн орчныг сайжруулах шаардлагатайг онцлоод хүүхдүүдийг хамгаалах системийг хөгжүүлэх нь чухал байна гэж тэмдэглэлээ.
Хүн амын өсөлтийн хөшүүрэг
Төрөлтийг дэмжих, хүн амын өсөлтөд чиглэсэн бодлого хэрэгжүүлэх шаардлагатай. Монгол улс 3,4 хүүхэдтэй айл өрхийг дэмжих замаар хүн амын өсөлтийг дэмжих боломжтой. Гэхдээ мөнгөний дэмжлэг биш, харин орон байр, боловсролын дэмжлэгийг төрөөс үзүүлэх шаардлагатай гэж судлаач үзэж байна.
4 сая иргэнтэй болох хугацаа
Монгол улсын хүн ам 2031 онд 4 саяд хүрнэ гэж урьдчилан тооцоолж байсан ч энэ тооцоолол 5-6 жилээр хойшилж, 2036 онд 4 саяд хүрэх тооцоо гарч байна. 5 сая иргэнтэй болох хугацаа ч 2050 он биш, 2046 он гэж тооцоолж байсан ч хойшилж болзошгүй байна.
Төрийн бодлого
Монгол улсын хүн амын өсөлт бол үндэсний аюулгүй байдлын чухал асуудал гэдгийг А.Амарбал онцолсон. Төрөөс төрөлтийг дэмжих, хүүхэд өсгөх зардлыг дэмжих, орон сууц, боловсрол зэрэг хөшүүргүүдийг ашиглах нь зөв болно гэж үзэж байна.
