Монголын уул уурхайн ассоциацийн ерөнхийлөгч асан Н.Алгаа Монгол Улсын уул уурхайн салбарын хөгжлийн тухай болон лицензийн асуудлаар байр сууриа илэрхийллээ. Тэрбээр 1997 оны Ашигт малтмалын тухай хуулийг хамгийн либерал хууль байсан гэж үзэж буйгаа онцлов. Тус хуулийн хүрээнд олгосон лицензүүдийн ачаар гадаадын хөрөнгө оруулагчид Монголын зах зээлд итгэж, уул уурхай улсын эдийн засгийг тэтгэх гол салбар болж чадсан гэдгийг дурдав.
Популизм ба лицензийн улстөржилт
Н.Алгаагийн хэлснээр, 2004-2005 онд ашигт малтмалын үнэ огцом өссөнөөр өмнө нь эдийн засгийн хувьд ашиггүйд тооцогдож байсан томоохон төслүүд ашигтай болж, улс төрийн хүрээнд эрдэс баялгийн үндсэрхэг үзэл хүчтэй өрнөж эхэлсэн аж. Энэ үед либерал хуулийг өөрчлөх, лиценз эзэмшигчдийг харлуулах кампанит ажил эрчимжжээ. Тэрээр энэхүү явцыг өнөөдөр ч давтагдаж байна хэмээн үзэж буйгаа илэрхийлсэн юм.
1997 оны хуулийн онцлог
1997 оны Ашигт малтмалын тухай хууль хувь хүн болон аж ахуйн нэгжид лиценз авах боломжийг олгодог байсан бөгөөд тухайн үед тусгай зөвшөөрлийг өргөдлөө түрүүлж өгсөн хүнд олгодог байжээ. “Долоон буудлын Должин эмээгээс эхлээд бүх хүнд нээлттэй байсан. Мэдээлэлд ойрхон байсан геологичид л өргөдөл өгсөн байж магадгүй” гэж тэр хэлэв.
Лиценз олголт ба хуулийн хэрэгжилт
1997-2006 оны хооронд тусгай зөвшөөрлийг Кадастрын албаны дарга олгодог байсан бөгөөд тухайн үеийн процесс хуулийн дагуу өрнөж байсныг онцлов. “Хуулийн дагуу олгогдсон лицензийг өнөөдөр буруутгах ямар ч үндэслэл байхгүй” хэмээн тэр онцолжээ.
2006 оны хуулийн шинэ шаардлагууд
2006 онд батлагдсан Ашигт малтмалын хуульд стратегийн ач холбогдолтой ордын төрд эзэмших хувь, ашиглалтын лиценз авахад тавигдах нэмэлт шаардлагууд тодорхой тусгагдсан. Гэхдээ өмнөх хуулийн дагуу олгогдсон лицензүүдийг энэ шинэ шаардлагуудтай харьцуулж буруутгах боломжгүй болохыг Н.Алгаа тайлбарлав.
Коммунист арга барилаас сэрэмжлүүлэх нь
Н.Алгаагийн үзэж байгаагаар, тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчид болон лиценз олгосон албан тушаалтнуудыг хууль ухраах байдлаар шийтгэх нь эдийн засагт ноцтой хор хохирол учруулна. “Өнөөдрийн нөхцөл байдал бол хууль ёсны дагуу олгогдсон лицензүүдийг улс төржүүлж, популист аргаар буруутгаж байгаа үйлдэл юм. Энэ бол коммунист арга барил” гэж тэр мэдэгдлээ.
Эдийн засгийн тогтвортой байдалд учрах эрсдэл
Хууль ёсоор олгогдсон лицензүүдийг улстөржүүлэн хураах, хүчингүйд тооцох оролдлого нь хөрөнгө оруулагчдын итгэлийг алдагдуулж, уул уурхайн салбарын үйл ажиллагааг доголдуулж, улмаар улсын эдийн засгийг элгээр нь хэвтэхэд хүргэж болзошгүйг Н.Алгаа анхааруулсан юм.
Шүүхийн зарчим ба өмчийн эрх
Тэрбээр, хэрэв лиценз хууль бусаар авсан гэдгийг нотлох шаардлагатай бол зөвхөн шүүхийн байгууллагаар дамжуулан шийдвэрлэх ёстойг тодотгов. Шүүхээр нотлогдоогүй байхад хувь хүн, аж ахуйн нэгжийг олон нийтийн өмнө “авлигач”, “хулгайч” хэмээн цоллох нь хууль зөрчиж буй үйлдэл болохыг ч онцлон хэлэв.
