Монгол наадам — 5000 жилийн төрт ёсны сүр жавхаа

Монгол наадам бол зүгээр нэг баяр цэнгэлийн өдөр бус, харин үндэстний тусгаар тогтнол, төрт ёсны уламжлал, соёлын дархлаа, үндэсний бахархлын илэрхийлэл юм. Энэ нь монголчуудын олон мянганы түүхийг тээсэн, үндэсний эв нэгдлийг бататгагч, оюун санааны үнэт өв юм.

Тусгаар тогтнолын билэгдэл

Монголын Үндэсний их баяр наадам нь төрийн түүхэн уламжлалыг олон нийтэд тунхагладаг улс төр, соёлын хос баяр юм. “Тулгар төрийн 2234, Их Монгол Улсын 819, Ардын хувьсгалын 104 жилийн ой” гэх түүхэн тооллыг албан ёсоор зарлаж буй нь монголчуудын төрт ёсны олон мянганы үргэлжлэл гэдгийг илтгэнэ. Энэ нь үндэсний тусгаар тогтнолоо улам гүнзгий ухамсарлаж, түүний үнэ цэнийг мэдрэхэд нөлөөлдөг.

Үндэстнийг нэгтгэгч хүч

Наадам бол нийт монголчуудыг “Би монгол хүн” гэсэн үнэт зүйлийн дор нэгтгэх сэтгэл зүйн гол хүчин зүйл. Иргэн бүрийн оролцоо, мэдрэмж, шүүмжлэл хүртэл энэ баярын чухлыг илтгэж байдаг. Хэдий янз бүрийн байр суурь байвч, энэ өдөр монгол хүн бүр ижил утгаар нэгддэг.

Соёл, уламжлалаа түгээгч хөтөлбөр

Наадмаар үндэсний дээл хувцас, ардын дуу хөгжим, уламжлалт наадам наадгай, үндэсний хоол, урлагийн төрөл бүр илэрхийлэгдэж, олон нийтэд танигдаж өвлөгдөн үлддэг. Энэ утгаараа наадам бол соёлын дархлааг хадгалах, залуу үед өвлүүлэх үндэсний институт юм.

Наадмын уг сурвалж

Эртний монголчууд наадмыг байгаль дэлхийдээ талархах, ургац хураалтын баяр хэлбэрээр тэмдэглэдэг байжээ. Малын тарга тэвээрэг сайжирсан үед “Дэнж хотойтол сайхан наадав” хэмээн бэлгэшээдэг байв. Энэ нь наадмын анхны хэлбэр байсныг гэрчилдэг.

Наадмын түүхэн үе шат

• Язгуур үе (5000 жилийн өмнөөс Хүннүгийн үе хүртэл): Ургац, байгалийн үр шимд талархаж тэмдэглэдэг байв.
• Хүннүгийн үеэс төрийн баяр болсон үе: Наадмыг төрөөс зохион байгуулж, ард түмнээ нэгтгэх хэрэгсэл болгосон.
• Манжийн үе: Буддын шашны ёслолтой хосолсон ч төрийн шинж чанараа хадгалсан.
• 1911 оноос хойш: Орчин үеийн төрийн баяр болон хөгжсөн. Зөвлөлтийн соёлын нөлөөгөөр урлаг, спорт, цэргийн жагсаал зэргийг багтаасан хэлбэртэй болсон.

1955 оноос эхлэн улсын хэмжээнд нэгдсэн зохион байгуулалттайгаар тэмдэглэж эхэлсэн.

Цээрлэх зүйлс

Наадам бол монголчуудын хамгийн дээд бэлгэдэл. Тиймээс үндэсний эв нэгдэл, тусгаар тогтнолд харш аливаа үг хэл, үйлдэл, үзэл суртлыг хатуу цээрлэх учиртай. Энэ бол наадмын мөн чанарыг хадгалах хамгийн чухал зарчим юм.

2025 оны наадам уламжлал, орчин үеийн өнгө төрхийг хослуулсан шинэчилсэн хэлбэрээр зохион байгуулагдаж байгаа нь олон нийт, залуу үеийн оролцоог илүү ихээр татаж, үндэсний бахархлыг сэргээх онцгой ач холбогдолтой юм.

Наадам 2025 хэд хэдэн өвөрмөц онцлог, шинэчлэлтүүдийг багтаах болно — энд зарим онцлох үйл явдлууд байна:

• Наадмын тасалбар маргаашаас 100–150 мянган төгрөгөөр цахимаар худалдаалагдана
• Даншиг наадам, Нийслэлийн өдрийг шинэ хэлбэрээр тэмдэглэнэ — Хүй долоон худагт нэгдсэн баяр болно
• Баяр наадмыг Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгал, Ардчилсан хувьсгалын ойн хүрээнд тэмдэглэх хуулийн төсөл санаачилжээ
• “Мөнхөд гэрэлтэх Монгол” наадмын бэлтгэл ид өрнөж байна
• “Мөнхөд гэрэлтэх Монгол” тоглолтыг долдугаар сарын 11-нд дахин тоглоно
• Наадмын нээлтэд “The Mongolz” тэргүүтэй дэлхийд амжилт гаргасан монгол залуус оролцоно
• МОНАДА: Улс, аймаг, сумын наадамд 16 бөхийг барилдуулахгүй
• Морьт харвааны ДАШТ-д 30 гаруй орны шилдэг харваач цэц сорино
• Хязаалан насны морьдын уралдаанд түрүүлсэн шилдэг хурдан хүлгүүд тодорлоо