Дархан аварга, улсын аварга хоёр сумын заанд өвдөг шороодлоо: Монгол бахархлын өдрийн барилдаанд том сенсаци дэгджээ

Чингис хааны мэлмий гийсний ойд болсон барилдааны нэгийн даваа оддын “булш” болов

Их эзэн Чингис хааны мэлмий гийсний 863 жилийн ой, “Монгол бахархлын өдөр”-т зориулсан уламжлалт хүчит бөхийн барилдаан энэ жил эхний даваанаасаа л огт өөр уур амьсгал, томоохон шуугиантай эхэллээ.

Нэгийн даваанд Монгол Улсын дархан аварга, олон удаагийн түрүү бөх Н.Батсуурь болон улсын аварга, зүүн, баруун магнайд тооцогддог О.Хангай нар ээлж дараалан өвдөг шороодож, бөх сонирхогчдын итгэмгүй хэмээн тодорхойлж болохуйц үйл явдал өрнөв.

Дархан аварга, улсын аварга нарын унасан барилдаанууд

Эхний даваанд болсон онцлох хоёр барилдааныг товчоор дурдвал:

• Дархан аварга Н.Батсуурь – сумын заан М.Мандахбаяр
• Улсын аварга О.Хангай – сумын заан Д.Мөнхтулга

Дархан аварга Н.Батсуурь сумын заан М.Мандахбаярт унасан нь үзэгчдийг төдийгүй бөхийн хүрээнийхнийг ч гайхралд оруулсан явдал байлаа. Ихэвчлэн нэгийн даваанд дээд цолтнууд барилдааны явцыг илт давуугаар хяналтдаа байлгадаг бол энэ удаад сумын заан цолтой М.Мандахбаяр илүү зоримог, дайчин барилдаж, аваргыг алдаа гаргуулахад хүргэв.

Үүний араас улсын аварга О.Хангай ч мөн ижил хувь тавилантай нүүр тулсан. Тэрбээр учраа бөх болох сумын заан Д.Мөнхтулгад барилдааныхаа эхний даваанд өвдөг шороодлоо. О.Хангайг олон нийт ихэвчлэн өндөр даваануудын гол өрсөлдөгч, түрүү ба Цомын төлөө заавал тулалдана гэж тооцдог. Гэтэл нэгийн даваанд ийнхүү мултарсан нь өнөөдрийн барилдааны өнгийг огцом өөрчилж орхив.

Зүүн, барууны магнай хоёр нэгэн зэрэг уналаа

Монгол бөхийн тайлбарлагч, сонирхогчдын хэлж заншсанаар зүүн, барууны магнайд тооцогддог хамгийн нэр хүндтэй дээд цолтон хоёр бөх ийнхүү нэг даваанд, сумын заан цолтнуудад дараалан өвдөг шороодсон нь энэ өдрийн барилдааныг тэс өөр өрнөлтэй, илүү сонирхолтой, огцом эргэлттэй болголоо.

Ийм хэмжээний цол, нэр хүндтэй бөхчүүд эхний даваанаас хасагдана гэдэг нь:

• дунд, доод цолтой бөхчүүдэд илүү их боломж нээгдэх
• дараагийн даваануудын хослол, учраанууд эрс өөрчлөгдөх
• үзэгч, сонирхогчдын хувьд хэн түрүүлэх вэ гэдэг асуултыг улам тодруулж, сонирхлыг нэмэгдүүлэх

гэсэн үр дагавар дагуулдаг.

Сумын заангуудын гялалзсан мөч

М.Мандахбаяр, Д.Мөнхтулга нарын хувьд энэ барилдаан зөвхөн нэг давааны энгийн ялалт бус, үндэсний бөхийн түүхэнд өөрсдийн нэрийг тодорхой хэмжээнд үлдээх онцгой мөч болов. Дээд цолтон аваргуудыг унагах нь сумын заан цолтой бөхчүүдэд маш ховор тохиолддог, карьерынх нь хувьд бахархал, нэр хүнд авчирдаг ялалт байдаг.

Тэдний энэ удаагийн ялалт:

• өөрсдийн итгэл, зоригийг улам хүчтэй болгож
• ирээдүйн барилдаанд үзүүлэх тоглолтынх нь үнэлгээг өсгөж
• үзэгчдийн нүдэнд “томчуудад төвөг уддаг сумын заанууд” гэсэн шинэ дүр төрх бий болгож байна.

Монгол бахархлын өдрийн барилдааны өрнөл цаашид хэрхэх вэ?

Ийнхүү Монголын бөхийн дэвжээг олон жил тэргүүлж ирсэн аварга, дархан аварга хоёр эрт буусан нь барилдааны үлдсэн хэсгийг хэний “талбар” болгох вэ гэдэг асуултыг нээж өглөө. Том цолтнууд эрт хасагдсан үед:

• улсын арслан, заан, харцага, начингуудын өрсөлдөөн улам ширүүсэх
• шинэ залуу бөхчүүд нэрээ гаргах илүү том боломжтой болох
• үзэгчдийн хувьд эцсийн хүртэл хэн түрүүлэхийг таахад улам төвөгтэй, сонирхолтой болох

гэдэг нь бараг тодорхой.

Хэдийгээр дээд цолтон аваргуудын эрт уналт хөгжөөн дэмжигчдийн хэсэгт харамсал төрүүлж байгаа ч үндэсний бөхийн жинхэнэ амт, таамаглашгүй, огцом эргэлттэй шинж чанар нь яг л ийм барилдаанаар тод илэрдэг билээ.