Шинэ хандлага: AI — иргэний өмгөөлөгчийн орлогч
Сүүлийн саруудад АНУ-д сонирхолтой шинэ үзэгдэл ажиглагдаж байна. Иргэд уламжлалт өмгөөлөгчид хандахын оронд хиймэл оюун ухааны хэрэгслүүд — тэр дундаа ChatGPT болон Perplexity зэрэг программыг ашиглан шүүхийн маргаанд ялалт байгуулж эхэлжээ.
AI-ийн тусламжтай ялалт
Жишээ нь, Лос-Анжелес хотын оршин суугч Линн Уайт нүүлгэн шилжүүлэлтийн хэрэгтээ өмнөх өмгөөлөгчийнхөө буруугаас болж ялагдсаныхаа дараа ChatGPT-ээс тусламж авчээ. Тэрээр AI-ийн гаргасан зөвлөмжийг ашиглан давж заалдах өргөдөл боловсруулж, шүүхийн шийдвэрийг цуцлуулж, хохирлын ихэнх хэсгийг хүчингүй болгож чадсан байна.
Үүнтэй адил олон иргэд хиймэл оюун ухаанаар шүүхийн баримт бичиг, өргөдөл, тайлбар боловсруулах замаар эерэг үр дүнд хүрч байгаагаа хуваалцжээ. Энэ нь хуулийн боловсролгүй энгийн иргэдэд ч өөрийн эрхээ хамгаалах шинэ боломж нээж өгч байна.
Амжилтгүй тохиолдлууд: AI “хий үзэгдэл”-ийн аюул
Гэвч AI-ийн тусламжтай хийгдсэн бүх тохиолдол амжилтад хүрдэггүй. 2025 оны 6-р сард Калифорнийн хуульч Амир Мостафави ChatGPT-ээр бэлтгэсэн хуурамч ишлэлүүдтэй давж заалдах гомдол гаргасныхаа төлөө 10,000 ам.долларын торгууль төлөх шийтгэл хүлээжээ. Түүний 23 ишлэлийн ихэнх нь хиймэл оюун ухаанд зохиомлоор бий болгогдсон болох нь тогтоогдсон байна.
Энэ тохиолдол нь AI-ийн “хий үзэгдэл” буюу бодит бус мэдээлэл зохиох эрсдэлийг тод харуулсан бөгөөд мэргэжилтнүүд шүүхийн ажиллагаанд AI ашиглахдаа үнэн зөв эх сурвалжийг баталгаажуулах нь чухал гэж анхааруулж байна.
Шүүхэд AI ашиглах — ирээдүйн чиг хандлага уу?
Хиймэл оюун ухаан хууль зүйн салбарт илүү өргөн нэвтэрч байгаа ч түүнийг итгэж ашиглахын өмнө баталгаажуулалт, хяналт шаардлагатай гэж мэргэжилтнүүд үзэж байна. AI нь зөв хэрэглэвэл иргэдийн эрхийг хамгаалах хүчирхэг хэрэгсэл байж болох ч хэт найдах нь хууль зүйн ноцтой алдаа гаргахад хүргэж болзошгүй юм.
