Киотогийн эрдэмтэд Google-тэй хүч хавсрав
ТОКИО, 2025 оны арваннэгдүгээр сарын 18. Японы эрдэмтэд үүдэл эс гарган авах илүү үр дүнтэй, аюулгүй арга боловсруулахын тулд АНУ-ын “Google” компанийн хиймэл оюуны технологийг ашиглахаар болжээ. Энэ талаар Nikkei Asia сонинд Киотогийн их сургуулийн багийн мэдэгдлийг эш татан мэдээлсэн байна.
Токио хотод болсон нэгэн арга хэмжээний үеэр Киотогийн их сургуулийн судалгааны багийн ахлагч Сайто Хирохидэ хэлэхдээ:
“Google-тэй байгуулсан хамтын ажиллагаа бол үүдэл эсийг илүү үр дүнтэй, аюулгүй аргаар гарган авах технологийг боловсруулахын тулд хамтран ажиллах боломж гэж бид харж байна” хэмээн онцолжээ.
iPS үүдэл эсийг AI ашиглан үүсгэнэ
Эрдэмтдийн зорилго нь хүний биеийн энгийн эд эсийг дахин програмчилж, олон боломжит зохиомол үүдэл эс буюу iPS эс болгон хувиргах үйл явцыг хиймэл оюуны тусламжтай оновчлох явдал юм.
Үүний тулд тэд мэдрэлийн эсүүдийн сүлжээний загварыг ашиглаж, AI-д маш их хэмжээний өгөгдөл өгч, хүний гараар олж илрүүлэхэд бэрх, илүү үр ашигтай, найдвартай дамжлага, протокол-ыг өөрөөс нь “олуулна” гэж найдаж байна. Ингэснээр iPS технологийг анагаах ухаанд бодит эмчилгээ хэлбэрээр нэвтрүүлэх хугацааг мэдэгдэхүйц хурдасгах төлөвтэй.
“AI Co-Scientist” – Google-ийн шинэ үеийн шинжлэх ухааны туслах
Киотогийн баг Google-ийн “AI Co-Scientist” платформыг ашиглах юм. Энэхүү систем нь:
- Шинжлэх ухааны таамаг дэвшүүлэх,
- Том хэмжээний өгөгдлийг боловсруулах, шинжилгээ хийх,
- Боломжит туршилтын хувилбар, замналыг санал болгох
зорилготойгоор бүтээгдсэн хиймэл оюуны хэрэгсэл юм.
Японд энэ платформыг ашиглаж буй анхны байгууллага нь Киотогийн их сургууль болж байгаа нь чухал алхам гэж ажиглагчид үзэж байна. Ингэснээр үндсэндээ лабораторийн “хамтран зохиогч” хэлбэрийн AI эрдэм шинжилгээний өдөр тутмын ажилд албан ёсоор орж ирж эхэлж байна.
iPS гэж юу вэ?
iPS эс (induced Pluripotent Stem cell) нь:
- Бие махбодын энгийн, аль хэдийн тусгай үүрэг авсан эсийг
- “үр хөврөлийн эхэн үеийнхтэй төстэй”, ямар ч эд эс болон хувирах чадвартай анхны төлөв рүү нь буцааж хувиргасан хэлбэр юм.
Ийм төлөвт эргэж орсон эсийг дараа нь лабораторид:
- Зүрхний,
- Элэгний,
- Мэдрэлийн,
- Нойр булчирхайн гэх мэт
олон төрлийн эд эс болгон зориуд “дарж ургуулах” боломжтой.
iPS эсийг анх 2006 онд Японы эрдэмтэд хулганы энгийн эсэд тодорхой генүүд суулгах замаар гарган авч, үүдэл эсийн судалгаанд хувьсгал хийсэн гэж үздэг.
Анагаах ухаанд нээх шинэ боломжууд
Ийм төрлийн үүдэл эсээс хүний бараг бүх төрлийн эд эс, улмаар эрхтний эсийг ургуулах боломжтой тул iPS технологи нь:
- Эд эсийн нөхөн сэргээх эмчилгээ,
- Эрхтэн шилжүүлэн суулгалтын орлуулга,
- Генетикийн болон архаг өвчний шинэ эмчилгээ
зэрэгт асар өргөн хүрээний ирээдүйтэй гэж тооцогддог.
Ялангуяа:
- Чихрийн шижин зэрэг архаг өвчнийг эмчлэх,
- Эмийн шинэ бодисыг хүний эд эс дээр турших, гаж нөлөөг урьдчилан шалгах
талбаруудад iPS технологийг “тоглоомын дүрмийг өөрчлөх” шийдэл болно гэж олон судлаач үнэлж байна.
Харин одоо Google-ийн AI-тай хамтарсан энэхүү төсөл амжилттай хэрэгжвэл уг технологийг лабораториос гаргаж, бодит эмчилгээ, клиник практикт нэвтрүүлэх алхам мэдэгдэхүйц хурдсаж болзошгүй байна.
